Ο ρατσισμός χωρίς ρατσιστές, ή όπως αποκαλείται, οι διαρθρωτικές προκαταλήψεις, υποδεικνύει ότι οι φυλετικές και κοινωνικές ανισότητες δεν απαιτούν την ενεργή υποστήριξη από τα άτομα για να διαιωνίζονται. Οι θεσμοί και οι κοινωνικές δομές, μέσω αόρατων μηχανισμών, όπως οι διαδικασίες πρόσληψης και οι πολιτικές ανέλιξης, συντηρούν προκαταλήψεις που λειτουργούν συστηματικά εις βάρος των μειονοτικών ομάδων. Αυτές οι προκαταλήψεις είναι διαρθρωτικές και ενσωματώνονται στις διαδικασίες της αγοράς εργασίας, ακόμα και όταν τα άτομα που εμπλέκονται δεν υιοθετούν συνειδητά ρατσιστικές στάσεις.
Η θεωρία του John Rawls για τη δικαιοσύνη υποστηρίζει ότι οι θεσμοί πρέπει να διαρθρώνονται με τρόπο που να ωφελούν τους λιγότερο ευνοημένους. Ωστόσο, οι σημερινοί θεσμοί συχνά λειτουργούν με προκαταλήψεις που εμποδίζουν αυτή την ισότητα. Έρευνες, όπως εκείνη των Bertrand και Mullainathan (2004), δείχνουν ότι τα άτομα με «λευκά» ονόματα έχουν υψηλότερες πιθανότητες να κληθούν για συνέντευξη από άτομα με «μαύρα» ονόματα, παρότι τα προσόντα είναι ίδια. Αυτό φανερώνει την ύπαρξη βαθιά ριζωμένων προκαταλήψεων στις διαδικασίες προσλήψεων, ακόμα και σε μια φαινομενικά «ουδέτερη» αγορά εργασίας.
Η εργασία της Devah Pager αποκαλύπτει ότι οι εργοδότες τείνουν να αποκλείουν υποψήφιους με ποινικό μητρώο, ιδιαίτερα αν πρόκειται για μειονότητες. Οι θεσμικές αυτές επιλογές ενισχύουν το ρατσισμό χωρίς να εμπλέκονται συνειδητές ρατσιστικές προθέσεις, αλλά μέσω των δομικών ανισοτήτων που προϋπάρχουν. Αυτές οι διαρθρωτικές προκαταλήψεις, όπως εξηγεί και ο Eduardo Bonilla-Silva, λειτουργούν μέσω ασυνείδητων μηχανισμών που αποκλείουν τις μειονότητες από σημαντικές κοινωνικές και επαγγελματικές ευκαιρίες.
Η στατιστική ανάλυση αποδεικνύει ότι οι μειονότητες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, χαμηλότερες αμοιβές και λιγότερες ευκαιρίες για ανέλιξη, ακόμα και όταν τα προσόντα είναι ισοδύναμα με αυτά των υπολοίπων. Αυτές οι ανισότητες απορρέουν από θεσμικές πρακτικές και κοινωνικά στερεότυπα που, αν και αθέατα, έχουν σημαντική επίδραση στην κατανομή της εργασίας και την κοινωνική κινητικότητα.
Ο Bonilla-Silva (2003) περιγράφει την ύπαρξη του «χρωματικά τυφλού ρατσισμού», όπου οι θεσμοί φαίνονται να είναι ουδέτεροι, αλλά στην πραγματικότητα διατηρούν τις φυλετικές ανισότητες μέσω αόρατων κοινωνικών δομών. Αυτός ο τύπος ρατσισμού είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, καθώς ενσωματώνεται στα θεμέλια των κοινωνικών σχέσεων και της αγοράς εργασίας χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτός.
Αυτές οι θεωρίες και εμπειρικές μελέτες αποκαλύπτουν τη συστημική φύση των διαρθρωτικών προκαταλήψεων και πώς αυτές ενισχύουν το ρατσισμό σε μια κοινωνία που επιφανειακά τον απορρίπτει. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί θεσμικές μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην εξάλειψη των ασυνείδητων προκαταλήψεων και τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικού ή πολιτισμικού κεφαλαίου.
Βιβλιογραφία:
- Bourdieu, Pierre. Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Routledge, 1984.
- Rawls, John. A Theory of Justice. Harvard University Press, 1971.
- Giddens, Anthony. Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Polity Press, 1991.
- Beck, Ulrich. Risk Society: Towards a New Modernity. SAGE Publications, 1992.
- Bertrand, Marianne, and Sendhil Mullainathan. "Are Emily and Greg More Employable than Lakisha and Jamal? A Field Experiment on Labor Market Discrimination." American Economic Review, vol. 94, no. 4, 2004, pp. 991–1013.
- Bonilla-Silva, Eduardo. Racism Without Racists: Color-Blind Racism and the Persistence of Racial Inequality in the United States. Rowman & Littlefield, 2003.
- Pager, Devah. "The Mark of a Criminal Record." American Journal of Sociology, vol. 108, no. 5, 2003, pp. 937-975.
- Reskin, Barbara F. "The Proximate Causes of Employment Discrimination." Contemporary Sociology, vol. 29, no. 2, 2000, pp. 319-328.
