Η Πλησμονή του Ακατάληπτου

Εμπνευσμένο από:
𝗦𝗼𝗻𝗴 𝗼𝗳 𝗦𝗼𝗹𝗼𝗺𝗼𝗻 / 𝗦𝗼𝗻𝗴 𝗼𝗳 𝘀𝗼𝗻𝗴𝘀

Ζήτησα εκείνον που αγαπά η ψυχή μου·
τον αναζήτησα, μα δεν τον βρήκα.
Θα σηκωθώ τώρα και θα γυρίσω στην πόλη,
στις αγορές και στους δρόμους,
μα δεν τον βρήκα.
Ο χειμώνας πέρασε,
η βροχή έφυγε και χάθηκε.
Ζήτησα εκείνον που αγαπά η ψυχή μου,
τον αναζήτησα αλλά δεν τον βρήκα.
Θα περιπλανηθώ στην πόλη,
στις αγορές και στους δρόμους,
μα δεν τον βρήκα.

Το σύμπαν είναι τόσο απείρως γενναιόδωρο σε τάξη, ομορφιά και δυνατότητα, που το αληθινό νόημα διαφεύγει πάντα πίσω από το ίδιο του το μεγαλείο· όπως το φως, που στην ίδια του την πληρότητα τυφλώνει και καθιστά το ορατό αόρατο.

 Η ίδια η πλησμονή της ύπαρξης γίνεται ο μανδύας του ακατάληπτου. Το μυστήριο δεν κρύβεται στις σκιές, αλλά κατακλύζει το κάθε τι, με τέτοια αφθονία που ο άνθρωπος μένει βουβός, αδύναμος να το ονομάσει ή να το συλλάβει.

Η πλησμονή του ακατάληπτου δηλώνει, επομένως, το γεγονός πως το μυστήριο, το θείο, το νόημα, η βαθύτερη αλήθεια του σύμπαντος δεν προσφέρεται ως σπάνιο εύρημα, αλλά διαποτίζει τα πάντα τόσο πολύ, που η ίδια του η αφθονία καθιστά αδύνατο να το συλλάβεις ή να το ορίσεις. Είναι το παράδοξο του φωτός που όταν είναι υπερβολικό, τυφλώνει· το μυστήριο που, αντί να κρύβεται, βρίσκεται παντού - τόσο, ώστε να ξεπερνά κάθε μας προσπάθεια να το εξηγήσουμε ή να το περιορίσουμε με τα ανθρώπινα μέτρα.

Η πλησμονή του ακατάληπτου είναι το βίωμα του να στέκεσαι μέσα σε έναν κόσμο που είναι τόσο πλούσιος σε μυστήριο και νόημα, ώστε μόνο η σιωπή, το δέος, η ταπεινότητα και η αγάπη μπορούν να γίνουν αληθινές απαντήσεις.

Μπροστά σε αυτό το μεγαλείο, κάθε γνώση καταντά φτωχή, κάθε λέξη ανεπαρκής, κάθε βεβαιότητα ασήμαντη. Η ανθρώπινη λογική ακροβατεί στην άκρη της αβύσσου, ψηλαφώντας το αόρατο με τα χέρια της ψυχής, καθώς το άπειρο διαπερνά και ξεπερνά κάθε όριο νου και καρδιάς.

Κάθε αστέρι που γεννιέται και σβήνει, κάθε σιωπηλό κύμα που διασχίζει το σύμπαν, κάθε ίχνος ζωής, κάθε ανθρώπινη ματιά, είναι ένα θραύσμα της γενναιοδωρίας αυτής, μια σπίθα από το άσβεστο πυρ της δημιουργίας που δεν χωρά σε κανένα μέτρο και καμιά περιγραφή.

Κι όμως, αυτό το μεγαλείο βρίσκει τον δρόμο του ακόμη και στις πιο ταπεινές στιγμές: στο χαμόγελο ενός παιδιού που πρωτοανακαλύπτει τον κόσμο, στο παιχνίδι που γεμίζει την αυλή με φωνές και φως, στη σιωπηλή απορία μπροστά σε ένα λουλούδι που ανθίζει χωρίς λόγο. Η παιδική αθωότητα, με το καθαρό της βλέμμα, αγγίζει το άρρητο και το δέχεται χωρίς ερώτηση, χωρίς ανησυχία, με εμπιστοσύνη και θαυμασμό.

Η φύση, με την ανεξάντλητη σοφία της, ψιθυρίζει το ίδιο μυστήριο σε κάθε ριπή ανέμου, σε κάθε φυλλωσιά που τρέμει στο φως, σε κάθε σταγόνα βροχής που γλιστρά στη γη. Τα δάση και οι ωκεανοί, τα βουνά και οι πεδιάδες, είναι ναοί γεμάτοι μυστικά, γεμάτοι ψιθύρους της πρώτης Δημιουργίας, εκεί όπου η παρουσία του θείου γίνεται αισθητή, όχι ως απάντηση, αλλά ως παλμός ζωής.

Στην κοινότητα των ανθρώπων, μέσα στη ζεστασιά του μοιράσματος, στη συγχώρεση, στο άγγιγμα της συντροφικότητας, αντανακλάται το φως του απείρου. Στις στιγμές που ο πόνος μοιράζεται, η χαρά διπλασιάζεται, η ελπίδα θεριεύει από τη φροντίδα του ενός προς τον άλλο, το μυστήριο της ύπαρξης διαστέλλεται και ενώνεται με το μυστήριο της αγάπης.

Η προσευχή, είτε ψιθυρίζεται σε εκκλησιά, είτε αναδύεται σιωπηλά σε μια μοναχική βραδιά, είτε εκρήγνυται ως κραυγή μέσα στην απελπισία ή την ευγνωμοσύνη, είναι το χνάρι της ψυχής πάνω στο μεγαλείο του κόσμου. Είναι η ειλικρινής παραδοχή πως δεν γνωρίζουμε, πως δεν ελέγχουμε, πως μόνο μπορούμε να σταθούμε, μικροί μα και άπειροι, στο κατώφλι του Μυστηρίου, ευχαριστώντας για ό,τι μας έχει δοθεί και ό,τι μας ξεπερνά.

Κι ο χρόνος, που κυλά αδιάκοπα και παρασέρνει τα πάντα, δεν καταφέρνει να θαμπώσει το φως αυτού του μεγαλείου. Μέσα από τις ρωγμές της φθοράς, μέσα από τα σημάδια του μόχθου και της αναμονής, λάμπει πιο καθαρά η αλήθεια πως τίποτα ουσιαστικό δεν χάνεται, πως η ομορφιά, το νόημα και το θαύμα διαπερνούν τον κόσμο και τον λούζουν με νόημα ακόμη και όταν όλα γύρω μοιάζουν ασήμαντα ή μάταια.

Και τελικά, αυτό είναι ίσως το βαθύτερο μάθημα: Το μεγαλείο του σύμπαντος δεν μετριέται, δεν ορίζεται, αλλά βιώνεται ως σιωπή μπροστά σε μια απερίγραπτη υπεραφθονία. Εκεί, η επιστήμη υποκλίνεται στην ποίηση, και ο άνθρωπος απομένει αμήχανος, μα και πλήρης. Το δάκρυ και το χαμόγελο ενώνονται, η απορία γίνεται προσευχή, κι όλη η ύπαρξη στέκει εκστατική, μέσα σε αυτό το ανείπωτο και πανταχού παρόν θαύμα.

Κι αν κάπου, κάποτε, η ψυχή μας φτερουγίσει από ευγνωμοσύνη ή συντριβή, ας θυμηθούμε: αυτή η ευτυχία, αυτή η πληγή, αυτή η σιωπή και αυτή η προσευχή είναι η γλώσσα με την οποία το ακατάληπτο μεγαλείο απαντά στο κάλεσμα της ανθρώπινης καρδιάς. Γιατί είμαστε φτιαγμένοι για να γευόμαστε το άπειρο - όχι να το κατανοούμε, αλλά να το ζούμε, να το αγαπάμε, να το ευγνωμονούμε.

Οι πενήντα ψευδαισθήσεις του σύγχρονου μάνατζμεντ

Στον σύγχρονο κόσμο των οργανισμών, το μάνατζμεντ έχει ντυθεί με ποικίλες μορφές και γλώσσες - άλλοτε τεχνοκρατικές, άλλοτε συναισθηματικές, συχνά επικοινωνιακές. Μέσα σε αυτή τη διαρκή ροή όρων και προτύπων, είναι εύκολο να χαθεί η ουσία: ποιες πρακτικές ενισχύουν την πραγματική λειτουργία μιας ομάδας και ποιες την αποδυναμώνουν πίσω από επιφανειακά σχήματα.

Αυτό που ακολουθεί δεν είναι εγχειρίδιο διοίκησης. Είναι μια καταγραφή από "σκιές" - από συμπεριφορές, τάσεις και ψευδαισθήσεις που, όταν κυριαρχήσουν, υπονομεύουν την αυθεντική πράξη του μάνατζμεντ. Αναγνωρίζοντάς τες, μπορούμε ίσως να σταθούμε λίγο πιο καθαρά απέναντι στην τέχνη της ηγεσίας και της διαχείρισης ανθρώπων. 

1. Διαχείριση προσδοκιών αντί για επίτευξη στόχων
Όταν ο μάνατζερ εστιάζει στο να "χειρίζεται" τις προσδοκίες, μαθαίνει να ρυθμίζει τον καθρέφτη, όχι το έργο. Καλλιεργεί την ιδέα πως αν οι άνθρωποι περιμένουν λιγότερα, κάθε αποτέλεσμα μοιάζει επιτυχία. Αυτό όμως δημιουργεί κουλτούρα εφησυχασμού και χαμηλών φιλοδοξιών. Το αληθινό μάνατζμεντ δεν εξαντλείται στην τέχνη της διαχείρισης εντυπώσεων - είναι τέχνη της επίτευξης ουσίας.

2. Καλλιέργεια θετικής κουλτούρας μέσω ωραιοποίησης
Όταν όλα πρέπει να είναι "θετικά", χάνεται η ειλικρίνεια. Αν η δυσκολία και η αποτυχία δεν έχουν χώρο στον διάλογο, τότε δημιουργείται ψευδής πραγματικότητα. Οι άνθρωποι μαθαίνουν να λένε αυτό που ακούγεται ευχάριστα — όχι την αλήθεια. Το μάνατζμεντ που στοχεύει σε γνήσια θετική κουλτούρα πρέπει να αντέχει την αλήθεια, ακόμα και όταν πονά.

3. "Ανοιχτή πόρτα" που είναι ανύπαρκτη στην πράξη
Πόσες φορές ακούς "η πόρτα μου είναι ανοιχτή", ενώ όποιος μπει μέσα νιώθει πως διαταράσσει την ιερότητα του χρόνου του μάνατζερ; Η ανοιχτή πόρτα δεν είναι σλόγκαν, είναι καθημερινή πράξη διαθεσιμότητας. Αν δεν υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, καμία πόρτα, ούτε ανοιχτή ούτε γυάλινη, δεν φέρνει αληθινό διάλογο.

4. Ενδυνάμωση ομάδας μέσω ανάθεσης χωρίς στήριξη
Το να πετάς ευθύνες σαν θερμές πατάτες και να λες "σας ενδυναμώνω" είναι ψευδαίσθηση. Χωρίς σαφή ρόλο, καθοδήγηση και πλαίσιο, η ανάθεση μετατρέπεται σε εγκατάλειψη. Ενδυνάμωση είναι να δώσεις χώρο αλλά και εργαλεία, στήριξη αλλά και αυτονομία.

5. Agile χωρίς ουσία, ως σκηνικό 
Το agile δεν είναι τελετουργία ούτε δικαιολογία. Όταν βλέπεις μόνο boards, retrospectives και stand-ups χωρίς αληθινή ευελιξία στη λήψη αποφάσεων, είναι κενό θέατρο. Ακόμα χειρότερα, όταν επικαλείσαι το "agile mindset" για να καλύψεις κακό planning ή προχειρότητα, διαστρέφεις την ουσία του. Agile χωρίς σοβαρότητα οδηγεί σε χάος.

6. Ομαδικότητα ενώ τα κίνητρα παραμένουν ατομικά
Δεν μπορείς να κηρύττεις την αξία της ομάδας ενώ ανταμείβεις τους ανθρώπους για ατομική προβολή και ανταγωνισμό. Όταν το σύστημα κινήτρων ευνοεί τον "ήρωα" αντί του συνεργάτη, τότε η συνεργασία καταρρέει - όσο ωραία λόγια κι αν ειπωθούν περί "team spirit" (ομαδικό πνεύμα).

7. Coaching (καθοδήγηση) που στην πραγματικότητα αποτελεί micromanagement (μικροδιαχείριση)
Πολλοί μάνατζερ μιλούν για coaching, αλλά στην πράξη καθοδηγούν σε κάθε βήμα, στερώντας από τον άλλο τον χώρο για μάθηση και πρωτοβουλία. Το αληθινό coaching στηρίζεται σε ερωτήσεις, όχι σε εντολές· σε καθρέφτισμα, όχι σε κατεύθυνση.

8. Εστίαση στην απόδοση που γίνεται εστίαση στο reporting
Όταν ο μάνατζερ μετατρέπεται σε "κυνηγό αριθμών", η ουσία της εργασίας θυσιάζεται στο βωμό της αναφοράς. Τα reports έχουν αξία μόνο ως εργαλεία βελτίωσης, όχι ως αυτοσκοπός. Αν όλη η ενέργεια πηγαίνει στο "να δείξουμε καλά", τότε το "να είμαστε καλά" χάνεται.

9. Διαχείριση αλλαγής που μένει στην επικοινωνία
Η αλλαγή δεν συμβαίνει με ωραία emails και παρουσιάσεις. Αν οι πρακτικές, τα κίνητρα και οι συμπεριφορές δεν αλλάξουν, όλα τα λόγια για "νέα εποχή" είναι κενός θόρυβος. Οι άνθρωποι κρίνουν από την πράξη, όχι από το μήνυμα.

10. Αποδοτική συνάντηση που μετριέται από τη διάρκεια, όχι από το αποτέλεσμα
Δεν μετρά η σύντομη διάρκεια μιας σύσκεψης, αλλά το αν υπήρξε νόημα και αποτέλεσμα. Σύντομες και άδειες συναντήσεις είναι χάσιμο χρόνου. Μια ουσιαστική σύσκεψη είναι αυτή από την οποία οι άνθρωποι φεύγουν με σαφήνεια και επόμενο βήμα.

11. Listening culture (κουλτούρα ακρόασης) που καταλήγει σε προσχηματική ή ψευδο-ακρόαση
Η κουλτούρα ακρόασης δεν είναι να μαζεύεις αμέτρητα surveys ή να ανοίγεις ανώνυμα κανάλια feedback που δεν οδηγούν πουθενά. Αν οι άνθρωποι δεν βλέπουν καμία αλλαγή έπειτα από την έκφραση της φωνής τους, τότε η "ακρόαση" μετατρέπεται σε προσποίηση. Το αυτί που ακούει χωρίς να πράττει, γίνεται κωμικό.

12. Ethics washing (εξωραϊσμός ηθικής) στον οργανισμό
Όταν μια εταιρεία διακηρύσσει αξίες ηθικής και κοινωνικής ευθύνης μόνο επικοινωνιακά, χωρίς να τις ενσωματώνει στην καθημερινή πρακτική (π.χ. στη μεταχείριση εργαζομένων, προμηθευτών ή του περιβάλλοντος), καλλιεργεί κυνισμό. Η ηθική δεν είναι επικοινωνία - είναι πράξη.

13. Flat hierarchy (οριζόντια ιεραρχία) που κρύβει ισχυρή ιεραρχία
Μοντέρνες οργανώσεις λατρεύουν την "οριζόντια" δομή. Όμως πίσω από αυτή, πολλές φορές κρύβεται μια ακόμη πιο ισχυρή άτυπη ιεραρχία, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από λίγους σε άτυπα τραπέζια. Η flat κουλτούρα έχει νόημα μόνο όταν συνοδεύεται από διαφάνεια και ανοιχτότητα στο μοίρασμα της εξουσίας.

14. Διαρκής βελτίωση που μετατρέπεται σε αδιάκοπη αλλαγή
Η συνεχής αλλαγή χωρίς ρυθμό. Αν οι άνθρωποι δεν προλαβαίνουν να χτίσουν σταθερές βάσεις, χάνουν την πίστη στη διαδικασία. Η συνεχής βελτίωση είναι αρετή μόνο όταν συνυπάρχει με φάσεις εδραίωσης και αφομοίωσης.

15. Συμπεριληπτική ηγεσία που καταλήγει σε προσχηματική αντιπροσώπευση (tokenism)
Το να προσθέτεις διαφορετικές φωνές για να φαίνεσαι "inclusive", χωρίς όμως να διαμορφώνεις κουλτούρα που πραγματικά ακούει, ενσωματώνει και σέβεται αυτές τις φωνές, είναι απλώς επίφαση. Η ένταξη δεν είναι θέμα αριθμών - είναι θέμα φωνής.

16. Προστασία της ομάδας που μετατρέπεται σε απομόνωση
Όταν ένας μάνατζερ "προστατεύει" τόσο πολύ την ομάδα του που την απομονώνει από τα υπόλοιπα μέρη του οργανισμού, χάνεται η συνεργασία και η ανταλλαγή γνώσης. Προστασία δεν σημαίνει περίκλειστο φρούριο. Σημαίνει χτίσιμο γέφυρας, όχι τοίχους.

17. Καλός ηγέτης που είναι μόνιμα ευχάριστος
Ηγέτης που θέλει να αρέσει πάντα σε όλους, καταλήγει να αποφεύγει τις δύσκολες συζητήσεις. Το αποτέλεσμα είναι έλλειψη σαφήνειας και ασάφεια στις προσδοκίες. Η πραγματική ηγεσία αντέχει το βάρος της δυσαρέσκειας όταν χρειάζεται.

18. Καλλιέργεια «ενεργού συμμετοχής» των εργαζομένων μέσω επιφανειακών κινήτρων, όπως πάρτι και δώρα
Η αληθινή εμπλοκή των εργαζομένων δεν προέρχεται από φανταχτερά events ή branded δώρα. Προέρχεται από εργασία με νόημα, σεβασμό και αίσθηση συμβολής. Αν αυτά λείπουν, κανένα happy hour δεν σώζει την κατάσταση.

19. Σεμινάρια για την «ανθεκτικότητα» αντί για ουσιαστική φροντίδα και υποστήριξη
Όταν αντί να αλλάξεις τις συνθήκες εργασίας, οργανώνεις workshops για να μάθουν οι άνθρωποι να αντέχουν το τοξικό περιβάλλον, μεταφέρεις το βάρος στο άτομο. Η ενδυνάμωση ξεκινά από το περιβάλλον - όχι από το πόσο καλά "αντέχει" ο καθένας.

20. Αξιολόγηση 360 μοιρών ως μηχανισμός ελέγχου και συμμόρφωσης
Το feedback είναι εργαλείο ανάπτυξης - όχι όπλο ελέγχου. Όταν το 360 feedback γίνεται εργαλείο για να χτίζονται φάκελοι ή για να εδραιώνεται μια κουλτούρα φόβου, ακυρώνεται η ουσία του. Χτίζεται φόβος, όχι μάθηση.

21. Εμμονή με τον πελάτη που διαβρώνει την εσωτερική κουλτούρα
Η "εμμονή στον πελάτη" γίνεται καταστροφική όταν θυσιάζει την υγεία και την βιωσιμότητα της ομάδας. Αν τα πάντα προσαρμόζονται άκριτα για να ευχαριστήσουν τον πελάτη, οι άνθρωποι εξαντλούνται. Ο πελατοκεντρισμός δεν πρέπει να καταπίνει την ανθρώπινη κουλτούρα της οργάνωσης.

22. Fail fast (αποτυχία με ταχύ ρυθμό) ως άλλοθι για κακοσχεδιασμένα έργα
Η αποτυχία ως μάθηση είναι πολύτιμη. Όμως το "fail fast" δεν πρέπει να γίνεται πρόσχημα για προχειρότητα. Δεν δικαιολογεί έλλειψη σχεδιασμού ή ανευθυνότητα. Η εσκεμμένη αποτυχία έχει αξία όταν βασίζεται σε δομημένα πειράματα, όχι σε τυφλές προσπάθειες.

23. Προγραμματισμός στόχων ως τυραννία του excel
Όταν ο προγραμματισμός μετατρέπεται σε φετιχισμό δεικτών και excel, η ζωντανή εργασία χάνεται. Η υπερβολική εμμονή σε KPIs που δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα καταπνίγει την καινοτομία και την ευελιξία. Οι αριθμοί πρέπει να υπηρετούν την ουσία - όχι να την υποκαθιστούν.

24. Διοίκηση καθοδηγούμενη από τεχνητή νοημοσύνη που υποκαθιστά την ανθρώπινη κρίση
Η αυξανόμενη εξάρτηση από συστήματα ΑΙ και αλγοριθμικές αποφάσεις μπορεί να αφαιρέσει από τον μάνατζερ την ευθύνη και την ανθρώπινη κρίση. Οι άνθρωποι χρειάζονται να νιώθουν ότι κρίνονται και καθοδηγούνται από ανθρώπους με ενσυναίσθηση, όχι από αδιαφανείς αλγορίθμους.

25. Ηγετική παρουσία που εκφυλίζεται σε ναρκισσισμό
Η ηγετική παρουσία δεν είναι να μαγνητίζεις διαρκώς την προσοχή. Όταν ο ηγέτης διψά για προσωπική προβολή σε κάθε σκηνή, υπονομεύει την ομάδα. Η αυθεντική παρουσία είναι να ενισχύεις τους άλλους, όχι να τους επισκιάζεις.

26. Εργαλεία συνεργασίας που δημιουργούν απόσπαση προσοχής
Όταν τα εργαλεία συνεργασίας (slack, teams κ.ά.) μετατρέπονται σε συνεχή πηγή διακοπών και άγχους, τότε ακυρώνουν τον σκοπό τους. Η συνεργασία χρειάζεται ρυθμό και εστίαση, όχι θόρυβο και αποσπασματικότητα.

27. Ηγεσία μέσω παραδείγματος που περιορίζεται σε λόγια χωρίς πράξεις
Το "leading by example" δεν είναι σλόγκαν. Αν ο μάνατζερ δεν ενσαρκώνει καθημερινά τις αξίες που διακηρύσσει, οι λέξεις γίνονται κενές. Οι άνθρωποι παρατηρούν τις πράξεις και εμπνέονται ή απογοητεύονται αναλόγως.

28. Διαχείριση ρίσκου που οδηγεί σε παράλυση
Η σωστή διαχείριση ρίσκου επιτρέπει την κίνηση με επίγνωση. Αν όμως καταλήγει σε φόβο, σε ατέρμονες αναλύσεις και ακινησία, τότε χάνεται η ουσία. Ο κόσμος δεν σταματά ποτέ και η υπερβολική ασφάλεια είναι ψευδαίσθηση.

29. Κουλτούρα ανάληψης ευθύνης που καταλήγει σε μετακύλιση ευθύνης
Όταν οι ηγέτες ζητούν "ιδιοκτησιακή στάση" από τους ανθρώπους τους, αλλά στην πράξη μεταφέρουν μόνο τις ευθύνες και όχι την πραγματική εξουσία ή στήριξη, χτίζεται μια κουλτούρα άγχους και ανασφάλειας. Η ιδιοκτησία χωρίς πλαίσιο προστασίας είναι εργαλείο χειραγώγησης.

30. Κουλτούρα ειλικρίνειας που εκτρέπεται σε σκληρή και άγρια κριτική
Η ειλικρίνεια και το feedback είναι θεμέλιο μιας υγιούς κουλτούρας - αλλά όταν η "κουλτούρα candor" μετατρέπεται σε διαρκές πεδίο κριτικής, όπου τα πάντα σχολιάζονται ακατάπαυστα, οι άνθρωποι κουράζονται, αποσύρονται ή φοβούνται να δράσουν. Η ουσιαστική κουλτούρα διαλόγου χρειάζεται ενσυναίσθηση και ρυθμό.

31. Βελτιστοποίηση διαδικασιών που εκφυλίζεται σε φετιχοποίηση των ίδιων των διαδικασιών
Όταν η βελτιστοποίηση των διαδικασιών γίνεται αυτοσκοπός, η ζωντανή εργασία θυσιάζεται σε ένα ατελείωτο κυνηγητό χαρτών και flows. Η διαδικασία πρέπει να υπηρετεί την αξία και τον άνθρωπο, όχι να υποκαθιστά τη σκέψη και την κρίση.

32. Θέατρο αυθεντικότητας στον ρόλο του ηγέτη - επίδειξη ειλικρίνειας χωρίς ουσία
Το να "παίζεις τον αυθεντικό" ηγέτη (με στημένες προσωπικές ιστορίες ή τεχνητές εκδηλώσεις ευαλωτότητας) γίνεται πολύ συχνά στρατηγικό εργαλείο προσωπικού marketing. Η αυθεντικότητα δεν είναι performance - είναι τρόπος ύπαρξης που αντέχει στον χρόνο και στις πράξεις.

33. Συγκέντρωση ταλέντου που υπονομεύει την ανθρώπινη διάσταση και τις σχέσεις
Όταν κυνηγάς μόνο "A players" και αφαιρείς από την ομάδα τους σταθερούς, ήπιους συνεισφέροντες, διαλύεις την ισορροπία. Η ομάδα χρειάζεται διαφορετικούς ρόλους, όχι μόνο αστέρες. Το ταλέντο ανθίζει σε έδαφος συνύπαρξης.

34. Κουλτούρα υψηλών επιδόσεων που εκτρέπεται σε κουλτούρα εξουθένωσης
Μια κουλτούρα "υψηλών επιδόσεων" χωρίς όρια, χωρίς ρυθμό και φροντίδα, μετατρέπεται γρήγορα σε μηχανισμό εξουθένωσης. Η αντοχή και η βιωσιμότητα πρέπει να είναι συστατικά της απόδοσης - αλλιώς το οικοδόμημα καταρρέει.

35. Οραματική ηγέσια αποκομμένη από την πραγματικότητα
Οραματικός ηγέτης που αγνοεί το έδαφος της καθημερινής δουλειάς χτίζει πύργους στην άμμο. Αν το όραμα δεν γειώνεται στις ανάγκες και στις δυνατότητες της ομάδας, γίνεται ανέφικτος μύθος που τροφοδοτεί κυνισμό.

36. Διαχείριση φόβου στον οργανισμό αντί για χτίσιμο εμπιστοσύνης
Πολλοί μάνατζερ χρησιμοποιούν τον φόβο (έμμεσα ή άμεσα) ως μοχλό ελέγχου: φόβος απώλειας προαγωγής, έκθεσης, αποδοκιμασίας. Αυτό διαβρώνει την εμπιστοσύνη και την ψυχική ασφάλεια. Η ηγεσία που βασίζεται στον φόβο δημιουργεί σκιά, όχι φως.

37. Ενδυνάμωση μέσω αδιάκοπων σεμιναρίων και εργαστηρίων - υποκατάστατο πραγματικής αυτονομίας
Δεν ενδυναμώνεις ανθρώπους με συνεχείς εκπαιδεύσεις αν στην πράξη δεν αλλάζεις τις συνθήκες ώστε να αναλαμβάνουν πραγματική ευθύνη. Η ενδυνάμωση είναι καθημερινή πράξη, όχι καλαίσθητο σύνολο διαφανειών σε ένα slide deck.

38. Διαχείριση ταλέντου που καταλήγει σε κατηγοριοποίηση ανθρώπων
Όταν αρχίζεις να βλέπεις τους ανθρώπους ως "A", "B", "C" players και να επενδύεις μόνο στους πρώτους, υπονομεύεις την ενότητα και το ήθος της ομάδας. Η ανάπτυξη οφείλει να αφορά όλους - αλλιώς καλλιεργείς ανισότητα και πικρία.

39. Ευθυγράμμιση στρατηγικής που καταλήγει σε ευθυγράμμιση διαφανειών
Η στρατηγική δεν ευθυγραμμίζεται στα PowerPoint. Αν οι αποφάσεις, οι πρωτοβουλίες και οι καθημερινές προτεραιότητες δεν αντικατοπτρίζουν το στρατηγικό αφήγημα, τότε όλα είναι σκηνικό επικοινωνίας χωρίς ουσία.

40. Δημιουργία υπευθυνότητας μέσω συνεχών ελέγχων
Η υπευθυνότητα δεν χτίζεται με μικροέλεγχο και διαρκή reports. Χτίζεται όταν οι άνθρωποι έχουν χώρο να αναλάβουν δεσμεύσεις και λόγο για τα αποτελέσματά τους, μέσα σε πλαίσιο εμπιστοσύνης.

41. Επίλυση συγκρούσεων με φτηνές, επιφανειακές τεχνικές διαμεσολάβησης
Οι βαθιές συγκρούσεις δεν λύνονται με workshop ή με "γρήγορες τεχνικές" διαμεσολάβησης. Αν δεν αγγίξεις τις ρίζες - την κουλτούρα, τα κίνητρα, τις ανισορροπίες εξουσίας - η σύγκρουση θα επιστρέψει. Η αληθινή επίλυση απαιτεί θάρρος, βάθος και συστημική σκέψη.

42. Ηγεσία προσφοράς (Servant leadership) που εκφυλίζεται σε δουλοπρέπεια
Το να υπηρετείς δεν σημαίνει να αποποιείσαι τον ρόλο σου. Ηγεσία προσφοράς δεν είναι η απουσία καθοδήγησης ή η ανικανότητα να θέτεις όρια. Είναι ηγεσία που στηρίζει, ενδυναμώνει και κατευθύνει, όχι που αυτοαναιρείται.

43. Ψηφιακή μεταμόρφωση που μένει στην αγορά εργαλείων
Αγοράζοντας νέα εργαλεία χωρίς αλλαγή στις διαδικασίες, στις συμπεριφορές και στην κουλτούρα, δεν κάνεις καμία "ψηφιακή μεταμόρφωση". Ο μετασχηματισμός είναι βαθύς επαναπροσδιορισμός του τρόπου εργασίας, όχι απλώς χρήση νέων εφαρμογών.

44. Καινοτομία ως συνεχές brainstorming (καταιγισμό ιδεών) χωρίς υλοποίηση
Χτίζεις κουλτούρα "καινοτομίας", διοργανώνεις αμέτρητα εργαστήρια ιδεών, αλλά δεν οδηγείς καμία ιδέα σε εφαρμογή. Η καινοτομία χωρίς υλοποίηση είναι απλώς διανοητική ψυχαγωγία, κατανάλωση ιδεών χωρίς βάθος ή ουσιαστική εφαρμογή και κουράζει την ομάδα.

45. Ευελιξία που μεταφράζεται σε έλλειψη προτεραιοτήτων
Αν κάθε εβδομάδα αλλάζουν οι στόχοι και οι κατευθύνσεις στο όνομα της ευελιξίας, η ομάδα διαλύεται από την ασάφεια. Η ευελιξία απαιτεί σταθερό πυρήνα και καθαρή ιεράρχηση. Χωρίς αυτά, δημιουργείς χάος.

46. Αναγνώριση επιτυχιών ως εργαλείο χειραγώγησης
Η αναγνώριση πρέπει να είναι αυθεντική και ισότιμη. Αν χρησιμοποιείται ως μοχλός χειραγώγησης ή ως μέσο για να ενισχύεις πρόθυμους συμμάχους, υπονομεύεις την αξιοπιστία σου και καταστρέφεις την εμπιστοσύνη.

47. Αξίες εταιρείας ως διακοσμητικό στοιχείο στους τοίχους
Αξίες που υπάρχουν μόνο σε αφίσες και εταιρικά φυλλάδια δεν είναι αξίες. Αν δεν διαμορφώνουν τις αποφάσεις για προσλήψεις, προαγωγές και καθημερινές πρακτικές, είναι ψευδής βιτρίνα που θρέφει κυνισμό.

48. Διαφάνεια που γίνεται υπερπληροφόρηση
Η διαφάνεια δεν είναι πλημμύρα άχρηστης πληροφορίας. Αν γεμίζεις τους ανθρώπους με ακατέργαστα δεδομένα, χωρίς να δίνεις το πλαίσιο ή τον σκοπό, καταλήγεις να δημιουργείς σύγχυση, όχι διαφάνεια.

49. Εξωραϊσμός διαφορετικότητας - επίφαση πολυμορφίας χωρίς ουσιαστική ενσωμάτωση
Όταν η επιφανειακή διαφοροποίηση (diversity) προβάλλεται για επικοινωνιακούς λόγους αλλά οι βαθύτερες δομές εξουσίας, ευκαιριών και inclusion δεν αλλάζουν, δημιουργείται αντίστροφη αποξένωση. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να "φαίνονται διαφορετικοί" - θέλουν να ανήκουν ουσιαστικά.

50. Κουλτούρα ισορροπίας επαγγελματικής και προσωπικής ζωής που εκτρέπεται σε διαρκή προσδοκία διαθεσιμότητας
Το να μιλάς για "ευελιξία" και "ισορροπία", ενώ οι άνθρωποι νιώθουν την υποχρέωση να είναι διαρκώς διαθέσιμοι, ακυρώνει την ουσία. Η always-on κουλτούρα κρύβεται συχνά πίσω από την ρητορική του work-life balance - αλλά διαβρώνει την πραγματική ευεξία και τον σεβασμό του προσωπικού χρόνου.

 

 

Ω Κύριε

Εμπνευσμένο από:
The Rapture - In the Grace of Your Love

 

Κύριε Ιησού
Κύριε Ιησού
Ελέησόν με
Φώτισόν με

Είμαι στη χάρη Σου
Χάνομαι και υπάρχω
Στο όνομά Σου αναπνέω
Στον Λόγο Σου χορεύω

Πόσο βαθύ είν' το Έλεός Σου;
Πόσο μακριά με φτάνει η Αγάπη Σου;
Μες στο σκοτάδι, Είσαι το φως
Μες στη σιγή, Είσαι φωνή

Κύριε Ιησού
Κύριε Ιησού
Ελέησόν με
Μείνε εντός μου

 

από την συλλογή

"Τα φυσικά μετά"

με τίτλο "Ω Κύριε"

Το Ψεύτικο Φως της Προόδου — Ο Τεχνολογικός Ορθολογισμός και η Υπαρξιακή Λήθη

Ο τεχνολογικός ορθολογισμός, όπως τον βιώνουμε στον 21ο αιώνα, δεν ξεπήδησε ξαφνικά σαν άγρια βλάστηση· είναι καρπός ενός παλιού δέντρου, του ορθολογισμού, που ρίζωσε στον Διαφωτισμό και ωρίμασε στους αιώνες που ακολούθησαν. Ο καρπός αυτός όμως, μέσα από υπεραναπτύξεις και μεταλλάξεις, μετατράπηκε σε κάτι βαθιά διαφορετικό: ένα σύστημα σκέψης που δεν αναζητά πια την αλήθεια, αλλά τη χρησιμότητα· που δεν εξετάζει το είναι, αλλά το πώς να το ελέγξει.

Ο κλασικός ορθολογισμός, όπως εκφράστηκε από τον Καρτέσιο, τον Σπινόζα, ή τον Λάιμπνιτς, γεννήθηκε από μια βαθιά ανάγκη να κατανοηθεί το σύμπαν με διαύγεια και λογική συνοχή. Δεν υπήρξε εχθρός της πνευματικότητας· πολλές φορές υπήρξε υπηρέτης της. Ο Καρτέσιος διακήρυττε "Cogito, ergo sum" — σκέφτομαι, άρα υπάρχω — προσπαθώντας να εδραιώσει την ύπαρξη πάνω στη βεβαιότητα της σκέψης. Επιδίωξε να βρει μια καθολική αλήθεια μέσω της λογικής. Μα με την πάροδο των αιώνων και την άνοδο της επιστήμης, αυτή η λογική καθαρότητα στράφηκε προς την εργαλειοποίηση της γνώσης. Η αλήθεια δεν είχε πλέον αξία εάν δεν μπορούσε να μετρηθεί, να προβλεφθεί, να επαναληφθεί.

Η στροφή αυτή έγινε φανερή τον 19ο αιώνα με την ανάπτυξη του θετικισμού του Auguste Comte, που επέβαλε την κυριαρχία των "θετικών επιστημών" και απέρριψε κάθε μορφή μεταφυσικής. Εδώ φυτεύεται ο σπόρος του υπερασιοναλισμού: μια υπερβολική πίστη στη δύναμη της ανθρώπινης λογικής, που απορρίπτει οτιδήποτε δεν εμπίπτει στη μέτρηση, στην απόδειξη, στην υπολογιστική αναπαράσταση. Ο Wittgenstein στην αρχή της φιλοσοφικής του πορείας έγραφε: "Περί αυτών για τα οποία δεν μπορούμε να μιλήσουμε, πρέπει να σωπαίνουμε" (Tractatus Logico-Philosophicus, 7) — και παρότι αργότερα άλλαξε θέση, η ρήση του εκφράζει το όριο της γλώσσας και της λογικής έναντι του άρρητου.

Ο υπερασιοναλισμός εκτόπισε το μυστήριο, το άρρητο, την εμπειρία που δεν περιγράφεται. Και πάνω σε αυτό το θεμέλιο, υψώθηκε ο τεχνολογικός ορθολογισμός: η πιο πρακτική, πιο υπολογιστική, πιο ψυχρή του μορφή.

Το ιστορικό παράδειγμα του Manhattan Project, του προγράμματος που παρήγαγε την ατομική βόμβα, είναι αποκαλυπτικό. Η τεχνολογία έφτασε στο απόγειό της, η φυσική κατέκτησε την ύλη, αλλά το ερώτημα του "αν πρέπει" παραμερίστηκε μπροστά στο "αν μπορούμε". Ο J. Robert Oppenheimer, βλέποντας τη δοκιμή της βόμβας στο Νέο Μεξικό, ανακάλεσε τα λόγια του Κρίσνα από τη Μπαγκαβάτ Γκιτά: "Now I am become Death, the destroyer of worlds."

Αυτός ο τεχνολογικός ορθολογισμός παρουσιάζεται σαν φως· αλλά είναι φως εργαστηρίου, όχι αυγής. Φωτίζει μόνο εκεί που του λένε να φωτίσει και αφήνει στο σκοτάδι ό,τι δεν εξυπηρετεί την απόδοση, την ταχύτητα, τον έλεγχο. Δεν γνωρίζει τι σημαίνει νόημα· γνωρίζει μόνο τι σημαίνει απόδοση. Η ερώτηση "γιατί υπάρχουμε" δεν έχει νόημα γι’ αυτό το σύστημα· έχει μόνο η ερώτηση "πώς θα γίνουμε πιο αποτελεσματικοί".

Ο Max Weber ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα είχε προειδοποιήσει για τον "σιδερένιο κλωβό" της ορθολογικότητας (stahlhartes Gehäuse), δηλαδή τη διαδικασία κατά την οποία ο κόσμος μετατρέπεται σε ένα ολοένα πιο απρόσωπο και απομαγεμένο σύστημα ελέγχου, όπου ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας γραφειοκρατικός αριθμός μέσα σε έναν μηχανισμό. Ο Weber δεν καταδίκασε την ορθολογικότητα αλλά την είδε ως μονοσήμαντο μονοπάτι που οδηγεί σε εσωτερική ατροφία.

Στην ίδια γραμμή, ο Martin Heidegger τόνισε πως η τεχνολογία δεν είναι απλώς εργαλεία· είναι ένας τρόπος του να είσαι. Όταν το Είναι λησμονείται και τα πάντα αντιμετωπίζονται ως "αποθέματα προς χρήση" (Bestand), τότε η πραγματικότητα μετατρέπεται σε αποθήκη αντικειμένων και ο άνθρωπος χάνει την πρόσβασή του στο βαθύτερο νόημα της ύπαρξης. "Die Frage nach der Technik" (1954) — "Η ερώτηση για την τεχνολογία" — δεν είναι τεχνική αλλά οντολογική.

Αντίστροφα, η Simone Weil υποστήριξε πως η αλήθεια δεν κατακτάται με τη βούληση ή την ισχύ, αλλά με την προσοχή — την απόλυτη σιωπηλή παρουσία απέναντι στο πραγματικό. Σε έναν κόσμο που εξαντλείται από την ταχύτητα και τη λειτουργικότητα, η σκέψη που σταματά, που κάθεται ταπεινά απέναντι στο Είναι, γίνεται ριζικά επαναστατική.

Ο άνθρωπος που ζει μέσα στο τεχνολογικό πλαίσιο γίνεται εργαλείο του εργαλείου του. Τα συναισθήματα, η πίστη, η τέχνη, η ποιητική σκέψη — όλα αποδυναμώνονται στο όνομα του "αντικειμενικού". Αλλά η αντικειμενικότητα αυτή είναι επιφανειακή· είναι μια λεπτή επιδερμίδα που καλύπτει μια βαθιά υπαρξιακή αμηχανία. Δεν ξέρουμε γιατί ζούμε, αλλά φροντίζουμε να το ξεχνάμε παράγοντας όλο και πιο έξυπνες μηχανές. Πιστεύουμε πως η απάντηση στο υπαρξιακό μας κενό είναι η τεχνολογική τελειότητα· πως η αλήθεια θα προκύψει μέσα από τα δεδομένα.

Αλλά η αλήθεια δεν ζει σε πίνακες μεταβλητών. Ζει στη σιωπή, στην αγάπη, στην αποτυχία, στο θάνατο — όλα όσα η τεχνολογία προσπαθεί να αγνοήσει ή να εξαλείψει. Το ψεύτικο φως του τεχνολογικού ορθολογισμού δεν είναι ψεύτικο επειδή δεν φωτίζει· είναι ψεύτικο επειδή τυφλώνει. Μας κάνει να ξεχνάμε πως δεν γεννηθήκαμε για να βελτιστοποιήσουμε τον κόσμο, αλλά για να τον κατανοήσουμε — και ίσως, απλώς, για να τον βιώσουμε.

Ίσως λοιπόν, το πιο ριζοσπαστικό βήμα σήμερα δεν είναι η καινοτομία, αλλά η παύση. Όχι η παραγωγή, αλλά η παρατήρηση. Να κοιτάξουμε το σκοτάδι κατάματα και να αναγνωρίσουμε πως μέσα του υπάρχει κάτι πιο ανθρώπινο από ό,τι μας υπόσχεται το τεχνητό φως του ορθολογισμού — όχι γιατί το σκοτάδι είναι καλύτερο από το φως καθεαυτό, αλλά γιατί εκεί δεν έχει ακόμη επιβληθεί η εργαλειακή λογική που απονεκρώνει το νόημα. Το αληθινό φως, το ανέσπερο, εκείνο που δεν προέρχεται από σύστημα αλλά από αποκάλυψη, δεν ανταγωνίζεται το σκοτάδι· το αγκαλιάζει και το φωτίζει εκ των έσω.

Το σκοτάδι εδώ δεν είναι το κακό, δεν είναι η άρνηση· είναι ο τόπος όπου το μυστήριο, το ανοίκειο, το ανέκφραστο παραμένει ζωντανό. Εκεί δεν λειτουργεί η μέτρηση, η βελτιστοποίηση, η ανάλυση. Εκεί επιβιώνει η προσευχή, η ποίηση, η σιωπηλή γνώση που δεν απαιτεί απόδειξη. Να κοιτάξουμε το σκοτάδι, λοιπόν, δεν σημαίνει να το δοξάσουμε· σημαίνει να το αποδεχθούμε ως μέρος του είναι, ως απαραίτητη όψη του ανθρώπινου.

Και μόνο εκεί μπορούμε να ανακαλύψουμε εκ νέου τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος· όχι μέσω κυκλωμάτων και κωδικών, αλλά μέσα από τη θαμπή φλόγα της ύπαρξης που δεν ζητά εξηγήσεις — μόνο μαρτυρία.

Βιβλιογραφία:

1. Descartes, R. (1641). Meditationes de prima philosophia.

2. Comte, A. (1854). Système de politique positive.

3. Wittgenstein, L. (1921). Tractatus Logico-Philosophicus.

4. Weber, M. (1905). Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus.

5. Heidegger, M. (1954). Die Frage nach der Technik.

6. Weil, S. (1952). Waiting for God.

7. Rhodes, R. (1986). The Making of the Atomic Bomb.

8. Bhagavad Gita (trans. Eknath Easwaran, 1985).

[Το άρθρο γράφτηκε με στόχο μια διεπιστημονική και υπαρξιακή προσέγγιση του τεχνολογικού φαινομένου στη σύγχρονη Δύση.]