Η αναζήτηση του σκοπού της ζωής είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες. Στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ξεκάθαρη και βαθιά θεολογική: ο σκοπός της ζωής του ανθρώπου είναι η θέωση, δηλαδή η ένωση με τον Θεό. Αυτή η έννοια ξεπερνά τις απλές ηθικές βελτιώσεις ή τις υλικές επιδιώξεις και προσφέρει μια ανώτερη κατανόηση του ανθρώπινου προορισμού. Η Ορθοδοξία, μέσα από τα κείμενα των Πατέρων και των σύγχρονων θεολόγων της, μας καθοδηγεί σε αυτή την υψηλή πνευματική πορεία.
Η θέωση, όπως διδάσκει η Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν είναι μια θεωρητική ιδέα αλλά μια υπαρκτή διαδικασία, μέσω της οποίας ο άνθρωπος μετέχει στη θεία φύση, χωρίς όμως να γίνεται ίδιος με τον Θεό στην ουσία Του. Αυτή η ένωση είναι δυνατή μόνο με τη χάρη του Θεού και μέσω της ενσάρκωσης του Ιησού Χριστού. Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει θεός κατά χάρη. Αυτή η υπερβατική πραγματικότητα μας αποκαλύπτεται στο πρόσωπο του Χριστού, που έφερε την ενσάρκωση και άνοιξε τον δρόμο για τη θέωση σε κάθε άνθρωπο. Ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος, στο έργο του Η Θέωση ως Σκοπός της Ζωής του Ανθρώπου, εξηγεί πως χωρίς αυτή τη θεϊκή επέμβαση, ο άνθρωπος, παραδομένος στην αμαρτία και την πτώση, δεν θα μπορούσε να επιτύχει την ένωση με τον Θεό.
Ο Μητροπολίτης Ιερόθεος Βλάχος, σε ένα από τα πιο σημαντικά σύγχρονα θεολογικά του έργα, τονίζει ότι η θέωση δεν είναι μόνο ο σκοπός της ζωής του ανθρώπου αλλά και η ουσία της Ορθόδοξης πνευματικότητας. Για τον Μητροπολίτη Ιερόθεο, η θέωση είναι η επιστροφή του ανθρώπου στην αρχέγονη δόξα του, που είχε πριν την πτώση. Επισημαίνει ότι αυτή η ένωση με τον Θεό δεν είναι μια απλή ηθική βελτίωση, αλλά η πλήρης αναγέννηση του ανθρώπου, που γίνεται εφικτή μέσω των Μυστηρίων της Εκκλησίας και της πνευματικής άσκησης.
Η Εκκλησία, ως Σώμα του Χριστού, είναι ο χώρος όπου επιτελείται αυτή η πορεία προς τη θέωση. Μέσω των Μυστηρίων, όπως το Βάπτισμα, το Χρίσμα και κυρίως η Θεία Ευχαριστία, ο πιστός ενσωματώνεται στο Σώμα του Χριστού και λαμβάνει τη θεία χάρη που είναι απαραίτητη για την πνευματική του πορεία. Αυτή η συμμετοχή δεν είναι απλώς μια τυπική πράξη, αλλά η ουσία της ζωής του πιστού, η οποία τον αναγεννά και τον καθιστά «θεό κατά χάρη». Όπως τονίζεται στο έργο του Αρχιμανδρίτη Γεώργιου, η Εκκλησία είναι η μοναδική οδός που οδηγεί στη θέωση, και η απομάκρυνση από αυτήν σημαίνει την απώλεια της πηγής της θείας χάριτος.
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ένας από τους σημαντικότερους θεολόγους του μεσαίωνα, επεσήμανε την αναγκαιότητα της προσωπικής σχέσης με τον Θεό για την επίτευξη της θέωσης. Η θέωση, όπως αναφέρει, δεν επιτυγχάνεται μέσα από μια απλή ηθική βελτίωση, αλλά μέσω της εμπειρικής γνώσης του Θεού, που προσφέρεται στον πιστό μέσω της προσευχής και των μυστηρίων της Εκκλησίας.
Η θέωση, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια ηθική τελειοποίηση. Η ηθική βελτίωση είναι σημαντική, αλλά δεν αποτελεί τον τελικό σκοπό της ζωής του ανθρώπου. Ο αληθινός σκοπός υπερβαίνει την ηθική και βρίσκεται στην πλήρη ένωση με τον Θεό. Αυτός ο σκοπός δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ανθρώπινες προσπάθειες· χρειάζεται η συνεχής βοήθεια και η χάρη του Θεού, η οποία παρέχεται μέσω της Εκκλησίας. Ο άνθρωπος δεν δημιουργήθηκε απλώς για να ζήσει μια καλή και ενάρετη ζωή σε αυτόν τον κόσμο, αλλά για να γίνει συμμέτοχος της θείας ζωής, για να γίνει θεός κατά χάρη. Χωρίς αυτήν την κατεύθυνση, ο άνθρωπος χάνει τον αληθινό του προορισμό και παραμένει ανικανοποίητος, όσο και αν προσπαθεί να γεμίσει τη ζωή του με άλλες δραστηριότητες ή απολαύσεις.
Η πορεία προς τη θέωση είναι ο αληθινός σκοπός της ζωής του ανθρώπου, και αυτός ο δρόμος περνάει από την Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος καλείται να γίνει ένα με τον Θεό, όχι μόνο μέσω των Μυστηρίων αλλά και μέσω της συνεχούς πνευματικής άσκησης και της προσωπικής σχέσης με τον Χριστό. Αυτή η ένωση είναι που δίνει νόημα και σκοπό στη ζωή μας, καθιστώντας την πορεία προς τη θέωση το πιο μεγαλειώδες και ουσιαστικό έργο που μπορούμε να επιδιώξουμε.
Παραπομπές:
- Αρχιμανδρίτης Γεώργιος, Η Θέωση ως Σκοπός της Ζωής του Ανθρώπου, Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου, Άγιο Όρος, 2005.
- Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγοι Θεολογικοί.
- Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, Περί Αγάπης.
- Μητροπολίτης Ιερόθεος Βλάχος, Η Ζωή εν Χριστώ, Εκδόσεις Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου.
- Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, Ύμνοι Θείων Ερώτων.
